Każdy, kto marzy o posiadaniu własnego domu lub mieszkania, musi zabezpieczyć środki na jego zakup. Niestety tylko nieliczni dysponują środkami wystarczającymi do pokrycia niemałego zazwyczaj kosztu zakupu interesującej go nieruchomości. Bardzo często konieczne okazuje się zaciągnięcie kredytu. By taki kredyt uzyskać, potrzebne jest zagwarantowanie wkładu własnego, czyli odpowiedniego kapitału stanowiącego udział klienta w inwestycji finansowanej przez bank. W przypadku mieszkania najczęściej akceptuje się uiszczenie części jego ceny. Gdy jednak chcemy wybudować dom, należy z kolei pokryć pewien procent kosztorysowej wartości przedsięwzięcia. Wkład własny jest istotnym czynnikiem redukującym koszty kredytu hipotecznego. Dzieje się tak z uwagi na fakt, że już na początku spłaca się określoną część kapitału. Obniża on oprocentowanie, a także zmniejsza przyszłą ratę kredytu.
Wyliczając wysokość wymaganego wkładu własnego za pierwszy czynnik uznaje się cenę transakcyjną, drugim natomiast staje się sama wartość nieruchomości. Jako wartość inwestycji niższą z tych dwóch wartości. Wkład własny płaci się przed otrzymaniem kredytu hipotecznego, a pieniądze przekazuje się bezpośrednio sprzedawcy nieruchomości. Zwykle dzieje się to w momencie podpisania umowy zakupu. Wysokość wkładu własnego musi wynosić 20% wymaganej kwoty inwestycji. Można oczywiście zapłacić więcej – wówczas obniżają się raty kredytu, a w rezultacie również jego ostateczny koszt. Dopuszczalne jest również zaciągnięcie długu z o połowę niższym wkładem. Wiąże się to jednak z dodatkowymi kosztami i zdecydowanie ograniczy grono instytucji finansowych skłonnych podpisać umowę z posiadającym niższy wkład własny wnioskującym o kredyt. Im niższy jest bowiem udział klienta w inwestycji, tym bardziej wzrasta oprocentowanie udzielanego mu kredytu – jest to swoiste zabezpieczenie dla banków, które chcą w ten sposób zminimalizować ponoszone ryzyko.
W przypadku, w którym nie dysponujemy odpowiednią ilością gotówki, banki są skłonne zaakceptować również i inne rozwiązania. Do wkładu własnego zaliczane są m.in. oszczędności zgromadzone na Indywidualnym Koncie Emerytalnym czy Indywidualnym Koncie Zabezpieczenia Emerytalnego. Podobnie rzecz się ma w przypadku książeczek mieszkaniowych. Jeżeli skorzystamy z niej kupując mieszkanie, możemy liczyć na premię gwarancyjną, która potrafi wynieść nawet kilkanaście tysięcy złotych. Premia ta należy się jednak tylko osobom, które założyły książeczki do 23 października 1990 roku. Jeżeli zaś posiadamy działkę budowlaną, na której planujemy postawić dom, jej wartość pokryje sumę wymaganą przez bank. Niektóre banki pozwalają zaliczyć na poczet wkładu własnego papiery wartościowe: obligacje i bardziej ryzykowne akcje.
